Galery

1

Οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίας στη Βουλγαρία εναντίον του διορισμού του Ντελιάν Πέεβσκι στη θέση διευθυντή της Κρατικής Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας (DANS) συνεχίζονται για πέμπτη μέρα. Η απόφαση της Βουλής προκάλεσε αντιδράσεις και εκ μέρους των ξένων εταίρων της Βουλγαρίας. Σε μια δήλωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρεται ότι „οι διαδηλώσεις στη Βουλγαρία από το σαββατοκύριακο δείχνουν για άλλη μια φορά την βαθιά ανησυχία της βουλγαρικής κοινωνίας για το κράτος δικαίου”.

Το GRReporter απευθύνθηκε στον καθηγητή πανεπιστημίου και ειδικό στα θέματα ασφάλειας, άμυνας και δημόσιας τάξης Νικολάι Σλάτινσκι για να σχολιάσει την παρούσα κατάσταση στη χώρα.

Κύριε Σλάτινσκι, γιατί είναι τόσο σημαντικό το θέμα ποιος θα σταθεί επικεφαλής της Κρατικής Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας (DANS);

Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι στην προηγούμενη κυβέρνηση του τρικομματικού συνασπισμού (2005-2009) ακριβώς ο τότε πρωθυπουργός Σεργκέι Στανίσεφ δημιούργησε με τον πιο εσφαλμένο τρόπο την DANS, με αποτέλεσμα από δύο σχετικά καλές αντισκοπείες (Εθνική Υπηρεσία Ασφάλειας και Πολεμική Αντικατασκοπεία) να προκύψει μια καινούργια «μισή» αντικατασκοπεία, η οποία μάλιστα δεν λειτουργούσε καλά, ωστόσο η DANS αποτελεί έναν φορέα-κλειδί στο σύστημα της Εθνικής Ασφάλειας. Επιπλέον, με τις τελευταίες τροποποιήσεις του Νόμου περί της DANS οι κυβερνώντες την μετέτρεψαν – σε αντίθεση με τις καλές ευρωπαϊκές πρακτικές και σε δραματική αντίθεση με τα συμφέροντα του κράτους, της κοινωνίας και των πολιτών – σε δεύτερο υπουργείο Εσωτερικών, δηλαδή σε ένα ΜΕΓΑ υπουργείο Εσωτερικών, σε κάτι που μοιάζει δραματικά με την κομμουνιστική Κρατική Ασφάλεια, σε ένα εκρηκτικό μίγμα αστυνομικών, κατασκοπευτικών και κατασταλτικών λειτουργιών. Υπό την έννοια αυτή η θέση διευθυντή της DANS είναι εξαιρετικής σημασίας. Εάν στη θέση αυτή προσληφθεί κάποια σκοτεινή προσωπικότητα, η Κρατική Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας μπορεί να μετατραπεί σε κράτος εν κράτει, ή σε ένα εργαλείο στα χέρια της ολιγαρχίας στα παρασκήνια, η οποία στη Βουλγαρία έχει αρκετά εγκληματικό χαρακτήρα, τουλάχιστον ως γέννεση και όχι σπάνια ως χρήση των κυβερνήσεων ανδρείκελων προς όφελος των συμφερόντων της.

Ποιες είναι οι αρμοδιότητες της θέσης αυτής και γιατί είναι τόσο σημαντική;

Προσπάθησα ήδη να εξηγήσω ότι με τον τρόπο με τον οποίο δημιουργήθηκε και ιδιαίτερα με τις τελευταίες τροποποιήσεις του Νόμου περί της DANS, ο διευθυντής της μετατρέπεται μάλλον στο δεύτερο, μετά τον πρωθυπουργό, ή μαζί με αυτόν, ισχυρό πρόσωπο στην εξουσία – πάρα πολλές αρμοδιότητες, πάρα πολλοί πόροι, πάρα πολύ αδύνατος διοικητικός και το σημαντικότερο κοινοβουλευτικός έλεγχος, και ακόμη περισσότερο έλλειψη ελέγχου εκ μέρους των πολιτών. Η βουλγαρική δημοκρατική κουλτούρα δεν γνωρίζει τέτοια συγκέντρωση εξουσίας και τα πάντα εξαρτώνται από την προσωπικότητα του διευθυντή της DANS. Και είναι άσχημο εκείνο το νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο που θέτει την λειτουργία μιας δομής, και μάλιστα μιας τόσο σημαντικής δομής στο σύστημα της εθνικής ασφάλειας, σε εξάρτηση από την προσωπικότητα του προϊσταμένου της συγκεκριμένης δομής. Πρέπει να δημιουργήσουμε κανόνες, αρμοδιότητες, μηχανισμούς επιθεώρησης και ελέγχου της δραστηριότητας ανεξάρτητα από την συγκεκριμένη προσωπικότητα, σύμφωνα με τα δημοκρατικά πρότυπα.

Δεν ξέρω αν οι πολιτικοί από το Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα και το Κίνημα Δικαιωμάτων και Ελευθεριών της τουρκικής μειονότητας συνειδητοποιούν ότι με τον τρόπο αυτό βγάζουν από το μπουκάλι ένα κακό τζίνι, ότι ανοίγουν το κουτί της Πανδώρας. Και αύριο αυτό μπορεί να στραφεί εναντίον τους με φοβερή δύναμη. Όλοι είδαμε πώς ο Μπόικο Μπορίσοφ (πρώην πρωθυπουργός) και ο Τσβετάν Τσβετάνοφ (πρώην υπουργός Εσωτερικών) επέβαλαν τον καινούργιο γενικό εισαγγελέα περιμένοντας ότι θα είναι υπάκουος, ο οποίος όμως στη συνέχεια μετατράπηκε στον μεγαλύτερο εχθρό τους. Αυτό συμβαίνει πάντα, όταν σε πρώτο πλάνο βρίσκονται όχι οι δημοκρατικές αρχές, κανόνες, νόμοι και πρότυπα, αλλά οι ιδιαιτερότητες, οι φόβοι και τα συμπλέγματα των διάφορων προσωπικοτήτων. Αν ο γενικός εισαγγελέας θέλει να είναι πραγματικός γενικός εισαγγελέας – καλά, αν όμως θέλει να είναι το κακό σκυλί της καινούργιας εξουσίας – τότε την πατήσαμε. Το ίδιο ισχύει και με τις αρμοδιότητες του διευθυντή της DANS – αν θέλει να είναι πραγματικός υπερασπιστής της εθνικής ασφάλειας – καλά, όμως τι συμβαίνει αν θέλει να είναι το κακό σκυλί της εξουσίας; Μπορεί να συμβεί κάτι πολύ άσχημο.

Διαβάσαμε στον Τύπο για τις αντιδράσεις ορισμένων ξένων Πρεσβειών σχετικά με τον διορισμό του Ντελιάν Πέεβσκι. Γιατί είναι σημαντικό να υπάρχει διάλογος με τους εταίρους της Βουλγαρίας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ; Υπάρχει τέτοια πρακτική διαβουλεύσεων μεταξύ των εταίρων ή πρόκειται για παρέμβαση στα εσωτερικά της Βουλγαρίας;

Η εκλογή του διευθυντή της DANS πράγματι αποτελεί ένα κυρίαρχο δικαίωμα της χώρας. Όμως εμείς είμαστε μέρος ενός κοινού συστήματος ασφάλειας. Και αυτό απαιτεί να συμμορφωθούμε με τους κανόνες και την κουλτούρα του, απαιτεί να δημιουργείται εμπιστοσύνη και να επιδεικνύεται σεβασμός στους εταίρους. Υπό την έννοια αυτή η τεράστια ανοησία με την εκλογή του Πέεβσκι αποτελεί μια έντονη πρόκληση που περιέχει στοιχεία αλαζονίας – προς τους εταίρους μας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Παρ’ όλο που υπήρξα σύμβουλος του Προέδρου της Δημοκρατίας Γκεόργκι Παρβάνοφ στη διάρκεια της πρώτης θητείας του, δεν μου επέτρεψαν την πρόσβαση στην «κουζίνα» παρόμοιων διορισμών στελεχών, και για το λόγο αυτό δεν ξέρω πώς γίνονται οι διαβουλεύσεις προσλήψεων σε τέτοιες θέσεις. Τα άσχημα πράγματα είναι δύο – πρώτον, εμείς (εννοώ τους πολιτικούς) έχουμε συνηθίσει ως κράτος να θέλουμε την εξωτερική παρέμβαση στην κυρίαρχη επιλογή προσώπων σε υψηλόβαθμες θέσεις και επομένως υπάρχουν παρόμοιες προσδοκίες από τις ηγετικές χώρες του ΝΑΤΟ και την ΕΕ – να ζητήσουμε τη γνώμη τους. Αυτή η συμπεριφορά έλλειψης γνώμης της χώρας μας πρέπει να γιατρευτεί σιγά και προσεκτικά, χωρίς απότομες κινήσεις σε καμιά ακραία κατεύθυνση. Πρέπει όμως να γιατρευτεί, διότι έχουμε φτύσει εντελώς τα μούτρα μας, και συνέχεια δείχνουμε έλλειψη οποιουδήποτε αυτοσεβασμού. Το δεύτερο άσχημο πράγμα είναι ότι επίμονα αρνούμαστε να μάθουμε την σύγχρονη στρατηγική κουλτούρα πραγματικής συνεργασίας και σεβασμού προς τις άλλες χώρες του κοινού συστήματος ασφάλειας (εννοώ σεβασμό, και όχι συμπεριφορά υπηρέτη). Και για το λόγο αυτό είμαστε κουφοί και κάποτε τυφλοί, προωθώντας πρόσωπα τα οποία για τους εταίρους μας είναι απαράδεκτα από άποψης αρχών. Έτσι κάποτε θέλαμε να διορίσουμε στην θέση-κλειδί του συντονιστή των Υπηρεσιών Κατασκοπείας τον Μπρίγκο Ασπαρούχοφ, και η ΕΕ και το ΝΑΤΟ εξέφρασαν έντονα την αντίθεσή τους. Έτσι και τώρα ταπεινώσαμε τους εταίρους μας από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, επειδή σκεφτήκαμε πως είναι δυνατό ένα τόσο παράδοξο, απεχθές και αποκρουστικό πρόσωπο να σταθεί επικεφαλής της DANS.

Γιατί η κυβέρνηση προχώρησε σε αυτή την κίνηση αυτοκτονίας; Δεν υπήρχε άλλος, ευκολότερος τρόπος να διοριστεί κάποιος στη συγκεκριμένη θέση, χωρίς να προκληθούν τόσο έντονες αντιδράσεις στην κοινωνία;

Όλες τις αιτίες για μια τέτοια απόλυτη ανοησία, για την Ανοησία της Μεταβατικής Περιόδου, δεν τις γνωρίζω, δεν τις χωράει ο νους μου, επειδή αυτή δεν είναι απλώς ανοησία, είναι μια τεράστια βλακεία.

Μερικές από τις αιτίες όμως πιθανότατα κρύβονται στην αλαζονία των πολιτικών,

-στο γεγονός ότι ο Στανίσεφ δεν γνωρίζει καθόλου τη Βουλγαρία και τη βουλγαρική κοινωνία (πάντα ζούσε μακριά από τους απλούς πολίτες, κοιτούσε τη χώρα πίσω από το κουρτινάκι του αυτοκινήτου του, παλιά της Chayka, αργότερα της Mercedes και της BMV),

-στην εξάρτηση των πολιτικών του Βουλγαρικού Σοσιαλιστικού Κόμματος και του Κινήματος της τουρκικής μειονότητας από την ολιγαρχία και των εγκληματικών κυκλωμάτων,

-στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν μια άνεση στα ΜΜΕ μέσω της «αυτοκρατορίας» του Πέεβσκι και της μητέρας του Ιρένα Κράστεβα,

-στο γεγονός ότι είναι τυφλοί και δεν καταλαβαίνουν ότι υπάρχει πλέον μια παγκόσμια πανδαιμία διαδηλώσεων, οι χώρες «κολλάνε» η μία από την άλλη τα κύματα αγανάκτησης, και γίνεται πλέον όλο και πιο δύκολο όχι μόνο να πραγματοποιήσεις, αλλά και να σκεφτείς να πραγματοποιήσεις κάτι που αγγίζει τα άκρως ευαίσθητα νεύρα της κοινωνίας. Οι κοινωνίες είναι πλέον με το ένα πόδι στην πλατεία, έτοιμες να διαμαρτυρηθούν για κάθε πράγμα, για το οποίο αξίζει να διαμαρτύρεται κανείς.

Πώς νομίζετε ότι θα εξελιχθούν οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίας; Υπάρχει πιθανότητα πτώσης της κυβέρνησης;

Εγώ προσπαθώ να αναλύω τις εξελίξεις, αλλά δεν είμαι προφήτης.

Για μένα είναι σημαντικό ότι ο Στανίσεφ ως πολιτικός έχει τελειώσει, αυτό που κάνει είναι σαν την υπολειμματική ηλεκτρική ενέργεια, λόγω της οποίας ένας βάτραχος στο εργαστήριο ακόμη κινεί τα ποδαράκια του, αλλά είναι πλέον νεκρός...

Δεν ξέρω πώς μπορεί να προωθήσει στην κοινωνία και το κόμμα του κάποια μη δημοφιλή μέτρα, πώς θα μιλήσει στη χώρα του με εξαντλημένο κύρος, χωρίς ηθική, χωρίς πολιτικό όνειδος, που απαιτεί να παραιτηθείς, όταν έχεις αποτύχει. Ο περίφημος Ευρωπαίος πολιτικός Στανίσεφ δεν έχει την ελάχιστη ηθική να υποβάλει την παραίτησή του, αυτό στο σύστημα αξιών του είναι πράξη των αφελών, ανόητων ανρθώπων, θεωρεί ειλικρινά ότι οι πονηροί παίκτες δεν παραιτούνται.

Πολύ αδύναμη είναι και η κυβέρνηση. Ο Ορεσάρσκι επέτρεψε τόσους χλευασμούς εκ μέρους των σοσιαλιστών, ώστε αυτή τη στιγμή είναι πιο αδύναμη φιγούρα ακόμη και από τον Λιούμπεν Μπέροφ (πρωθυπουργός της Βουλγαρίας 1992-1994), και πράγματι δεν ξέρω (διότι δεν είμαι πολιτικός) πώς μπορεί να σωθεί. Η ορθή λογική μου έχει διαγράψει πλέον τον Ορεσάρσκι, δεν ξέρω όμως πώς τα πάει με την ορθή λογική η κοινωνία μας.

Κρίμα, ο Στανίσεφ τίναξε στον αέρα τη Βουλγαρία χωρίς λόγο, με έναν απόλυτα αδέξιο τρόπο... Το τελευταίο πράγμα που τώρα είχε ανάγκη η χώρα ήταν η αστάθεια, οι κοινωνικές ταραχές, οι μαζικές διαφωνίες και η δραματική μείωση της εμπιστοσύνης στους θεσμούς.

Αν ακολουθήσουν πρόωρες εκλογές, υπάρχει η πιθανότητα να προκύψει καινούργιος κυβερνητικός συνασπισμός;

Το πιο πιθανό είναι να συνεχίσουν να μας κυβερνούν συνασπισμοί, ιδιαίτερα αν οι εκλογές διεξαχθούν με τους παλιούς κανόνες και χωρίς ουσιαστικές αλλαγές του κοινωνικού συμβολαίου, βασισμένου κυρίως στο υπάρχον σύνταγμα, που αποτελεί έναν από τους βασικούς λόγους η χώρα να εξακολουθεί να βρίσκεται στο χάος.

Αλλού (στην ιστοσελίδα μου) έχω προσπαθήσει επανειλημμένως να εξηγήσω την ιδέα που προωθώ στη Βουλγαρία για Τρίτη Δημοκρατία. Η Πρώτη Δημοκρατία – η σοσιαλιστική –καλού κακού δεν υπάρχει πλέον. Η Δεύτερη Δημοκρατία – της μεταβατικής περιόδου – δεν μπορεί πια να λειτουργεί αποτελεσματικά, παράγει μόνο αγωνίες και αποτυχίες, έφερε τουλάχιστον κουτσά-στραβά τη Βουλγαρία στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ.

Χρειαζόμαστε τώρα μια Τρίτη Δημοκρατία – της ευρωπαϊκής Βουλγαρίας. Και αυτό απαιτεί αναδιάρθρωση και εκσυγχρονισμό των βασικών εξουσιών και θεσμών. Διότι το παρόν Σύνταγμα περιέχει τεράστια ελαττώματα, ήταν κατάλληλο για το άθλημα άλμα εις μήκος, τώρα όμως το άθλημα στο οποίο πρέπει να συμμετάσχει η Βουλγαρία, για να γίνει ένα πλήρες και χρήσιμο μέλος της ΕΕ είναι άλλο – άλμα εις ύψος.

Το καλύτερο θα ήταν με την κοινή αποδοχή, ότι η Βουλγαρία δεν προοδεύει όχι μόνο επειδή όλοι οι κυβερνώντες είναι ανίκανοι ή απατεώνες, αλλά λόγω συστηματικών, διαρθρωτικών, θεμελιωδών αιτιών, να ακολουθήσει σύγκληση Συντακτικής Βουλής, ακόμη και μόνο για να καταργήσει τον θεσμό της Συντακτικής Βουλής στο Σύνταγμα.

Επειδή όμως αμφιβάλλω πως κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί, υπάρχει και άλλος τρόπος επανεκκίνησης της πολιτείας και μετάβασης προς την Τρίτη Δημοκρατία.

Σε τελευταία ανάλυση, το αν κάτι είναι αντισυνταγματικό ή όχι καθορίζεται όχι στις πλατείες ή από την πλειοψηφία στη Βουλή, αλλά από το Συνταγματικό Δικαστήριο. Δηλαδή, αν 6 συνταγματικοί δικαστές, δεδομένου ότι υπάρχει κοινή αποδοχή για το αναπόφευκτο των αλλαγών, δεν αντισταθούν στις αναπόφευκτες αλλαγές, οι αλλαγές αυτές δεν μπορεί να κηρυχθούν αντισυνταγματικές. Δηλαδή με 6 ψήφους μπορεί να πραγματοποιηθούν οι εθνικά υπεύθυνες πράξεις, και να σωθεί η Βουλγαρία, αφού οι δικαστές θα πουν ότι οι αλλαγές ανταποκρίνονται στα συμφέροντα της βουλγαρικής κοινωνίας και στο πνεύμα των σκοπών της βουλγαρικής νομοθεσίας – δηλαδή να δημιουργηθεί ένα μοντέρνο, ευρωπαϊκό, δημοκρατικό κράτος. Πάντα οι νόμοι εξυπηρετούν τα εθνικά συμφέροντα και τις προτεραιότητες της κοινωνίας, και όχι το κράτος και η κοινωνία να είναι τυφλός και υπάκουος όμηρος των νόμων.

Έτσι στην αρχή της μεταβατικής περιόδου όλη η κοινωνία ανησυχούσε για το αν το Κίνημα Δικαιωμάτων και Ελευθεριών DPS της τουρκικής μειονότητας είναι συνταγματικό κόμμα, και κηρύχθηκε συνταγματικό όχι από τον λαό, όχι στις διαδηλώσεις και στο Κοινοβούλιο, αλλά επειδή στο Συνταγματικό Δικαστήριο δεν κατάφεραν να συγκεντρώσουν 7 ψήφους εναντίον της κήρυξης αυτής. Και 6 συνταγματικοί δικαστές έκαναν το DPS συνταγματικό κόμμα. Με όλες τις συνέπειες για τη χώρα μας – αρνητικές ή/και θετικές.

Νομίζετε ότι από τον χώρο της δεξιάς μπορεί να βγει κάποιο πολιτικό πρόσωπο το οποίο να ενώσει γύρω του ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας;

Αυτή τη στιγμή δεν βλέπω τέτοιο πρόσωπο, ίσως επειδή αυτή η δεξιά δεν είναι η απαραίτητη δεξιά και οι ανησυχίες της δεν προκαλούν μέσα μου καμιά αντίδραση.

Όχι όμως το ενωτικό δεξιό πρόσωπο θα γεννήσει το καινούργιο δεξιό σχέδιο, αλλά το καινούργιο δεξιό σχέδιο θα γεννήσει το ενωτικό δεξιό πρόσωπο.

Οι Βούλγαροι δεξιοί ψηφοφόροι δεν εκπροσωπούνται τώρα στη Βουλή. Όλα τα κόμματα στο Κοινοβούλιο αυτό είναι αριστερά ή αριστερά-εθνικιστικά.

Η Βουλγαρία χρειάζεται επειγόντως ένα καινούργιο δεξιό σχέδιο.

Για να δημιουργηθεί όμως καινούργιο δεξιό σχέδιο πρέπει να εκπληρωθούν τουλάχιστον 4 προϋποθέσεις:

Πρώτον, άρνηση – αποφασιστική, ριζική άρνηση των μέχρι τώρα δεξιών ηγετών, κατηγορηματική και χωρίς δικαίωμα επανεξέτασης απομάκρυνση των φυσιογνωμιών της μέχρι τώρα μεταβατικής περιόδου, που είχαν επιβλήθεί ως εμβλήματα της δεξιάς, όλοι τους πρέπει να απορριφθούν στις εκλογές κατηγορηματικά μια και καλή.

Δεύτερον, άρνηση των αιρετικών, υπερφιλελεύθερων, υπερανταγωνιστικών, υπερατομικιστικών δογμάτων.

Τρίτον, άρνηση της φονταμενταλιστικής, σχεδόν θρησκευτικής, ξέφρενης ρωσοφοβίας.

Τέταρτον, άρνηση της φανατικής, κοινωνικοπαθητικής και σχιζοφρενικής ρητορικής, η οποία περιέχει την παλαιωμένη εναλλακτική επιλογή «κομμουνισμός ή αντικομμουνισμός».

Αυτά σκέφτομαι σχετικά με το καινούργιο δεξιό σχέδιο. Μπορεί και να κάνω λάθος, αλλά είμαι βαθιά πεπεισμένος ότι αν τα παλιά πρόσωπα της δεξιάς, τα παλιά αιρετικά δόγματα της δεξιάς, το παλιό φανατικό μίσος της ρωσοφοβίας και η παλιά αντικομμουνιστική ρητορική της δεξιάς συνεχίσουν να υπάρχουν, η καινούργια δεξιά θα παραμείνει η παλιά ξέφρενη δεξιά.

Και η Βουλγαρία θα εξακολουθήσει να ταλαντεύεται μεταξύ κυβερνήσεων ή κάποιου οργανωμένου κυκλώματος αστυνομικών, σωματοφυλάκων και μπάτσων, ή «ευέλικτων» συνασπισμών κομμάτων – το ένα αριστερών σοσιαλιστών με υπερπλούσιους ηγέτες, το άλλο αριστερών Βούλγαρων Τούρκων με υπερπλούσιους ηγέτες, και το τρίτο αριστερών δήθεν πατριωτών με υπερπλούσιους ηγέτες.

Και σε μια τέτοια Βουλγαρία όλο και λιγότερα από τα παιδιά μας θα ήθελαν να ζουν.