The Best of GRReporter
flag_bg flag_gr flag_gb

Μετά από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, έρχεται το τέλος και της Ευρωπαϊκής Ένωσης

07 Ιανουάριος 2014 / 13:01:11  GRReporter
3668 αναγνώσεις

Κρίση, φτώχεια, ανεργία... Μήπως το ευρωπαϊκό όνειρο για ειρήνη, ασφάλεια και ευημερία έχει γίνει εφιάλτης για εκατομμύρια ανθρώπους στην ΕΕ μετά το Κραχ και την οικονομική κατάρρευση; Ποιοι είναι οι λόγοι και ποιος μπορεί να είναι ο δρόμος από εδώ και πέρα; Πόσο πιθανός είναι ο διχασμός και η επιστροφή στους εθνικισμούς; «Το μόνο βέβαιο είναι ότι η ενωμένη Ευρώπη δεν υπάρχει πια όπως την ξέραμε 60 χρόνια τώρα. Μόνο που οι πολιτικοί δεν έχουν βρει το θάρρος να το ομολογήσουν, ούτε μπορούν ακόμη να παρουσιάσουν στους λαούς, σε 500 εκατομμύρια πολίτες της ΕΕ, ένα νέο όραμα που θα μας εμπνεύσει». Αυτό λέει στο «Βήμα» ο Ιβάν Κράστεφ, βούλγαρος πολιτικός επιστήμονας, αναλυτής, συγγραφέας και αρθρογράφος, με επιρροή στις Βρυξέλλες.

Συμφωνείτε με όσους λένε ότι το όνειρο της ΕΕ έχει γίνει εφιάλτης;

«Δεν ξέρω αν είναι εφιάλτης, αλλά πιστεύω ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν υπάρχει πια, τουλάχιστον όχι όπως την ξέραμε ως τώρα. Και ένα κρίσιμο ερώτημα, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι τόσο ποια θα είναι η μορφή της νέας Ενωσης αλλά γιατί αυτή η Ευρώπη, που ήταν το επίκεντρο για τόσο πολλά από τα όνειρά μας, έχει καταρρεύσει. Η απάντηση είναι απλή: σήμερα όλοι οι πυλώνες που χρησιμοποιήθηκαν για να κατασκευαστεί και για να δικαιολογήσει την ύπαρξή της η ΕΕ έχουν γκρεμιστεί».

Γιατί;

«Πρώτος και κύριος πυλώνας ήταν η υπόσχεση για ειρήνη μετά την αιματοχυσία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Αλλά δείτε: μια έρευνα σε γερμανούς μαθητές ηλικίας 14-16 ετών πριν από λίγο καιρό έδειξε ότι ένας στους τρεις δεν γνωρίζει ποιος ήταν ο Χίτλερ. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι υπάρχει νοσταλγία για τον φασισμό στη Γερμανία. Σημαίνει απλώς ότι μια νέα γενιά θεωρεί την ειρήνη δεδομένη. Σήμερα η πεποίθηση ότι η ΕΕ εξακολουθεί να αντλεί νομιμοποίηση από τις ρίζες της στον πόλεμο είναι μια ψευδαίσθηση. Το δεύτερο στοιχείο που διευκόλυνε τη γεωπολιτική ανάδειξη της Ενωσης ήταν ο Ψυχρός Πόλεμος - για άλλη μία φορά ένα φαινόμενο που δεν υπάρχει πια».

Πιστεύετε ότι η οικονομική κρίση στην ευρωζώνη έδωσε τη χαριστική βολή;

«Ο τρίτος πυλώνας που έχει γκρεμιστεί είναι πράγματι η υπόσχεση για ευημερία. Η ΕΕ εξακολουθεί να είναι πολύ πλούσια στο σύνολό της - ακόμη και αν η παρατήρηση αυτή δεν ισχύει για χώρες όπως η Βουλγαρία και η Ελλάδα. Αλλά ακόμη και στον πλούσιο Βορρά το 60% των Ευρωπαίων πιστεύουν ότι τα παιδιά τους δεν θα ζήσουν τόσο καλά όσο έζησαν οι ίδιοι. Με αυτό κατά νου, το ερώτημα είναι τι είδους ζωή μπορούμε να περιμένουμε από εδώ και πέρα. Η ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον, η οποία ήταν μια ισχυρή πηγή νομιμοποίησης, έχει επίσης εξαφανιστεί. Τελευταίος αλλά όχι λιγότερο σημαντικός πυλώνας είναι το κράτος πρόνοιας. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η ύπαρξη ενός ισχυρού συστήματος κοινωνικής δικαιοσύνης είναι αναπόσπαστο μέρος της ταυτότητας της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οπως έχουν τα πράγματα, όμως, δεν είναι καθόλου βέβαιον ότι μπορεί να συνεχίσει να είναι βιώσιμο σε ένα πλαίσιο που χαρακτηρίζεται όχι μόνο από τον παγκόσμιο ανταγωνισμό αλλά και από μεγάλες δημογραφικές αλλαγές στην Ευρώπη. Ως το 2060 το 12% του πληθυσμού της ΕΕ θα είναι άνω των 80 ετών. Η Ευρώπη γερνάει».

Πόσο εύκολα μπορεί να ξεπεραστεί η έλλειψη σύγκλισης  μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών της ΕΕ;

«Μια άλλη πηγή νομιμοποίησης ήταν η πίστη στη σύγκλιση, η οποία οδήγησε φτωχές χώρες που έμπαιναν στην ΕΕ να αναμένουν ότι θα αποκτήσουν σταδιακά πλεονεκτήματα από τη συμμετοχή στη λέσχη των πλουσίων. Αυτό είχε ακόμη κάποια βάση στην πραγματικότητα πριν από μερικά χρόνια. Αλλά σήμερα, αν πιστέψουμε τις οικονομικές προβλέψεις για τα επόμενα 10 χρόνια, μια χώρα όπως η Ελλάδα είναι πιθανόν να παραμείνει τόσο φτωχή σε σύγκριση με τη Γερμανία όσο ήταν την ημέρα που εντάχθηκε στην ΕΟΚ».

Αναθέρμανση της αλληλεγγύης ή επιστροφή στους εθνικισμούς; Τι σας φαίνεται πιθανότερο;

«Μια άλλη συνέπεια της κρίσης ήταν η εμφάνιση νέων διχασμών στην ήπειρο. Εντός της ΕΕ δεν υπάρχει πλέον κανένας διαχωρισμός ανάμεσα στη Δύση και στην Ανατολή αλλά άλλες, πιο κρίσιμες διακρίσεις έχουν πάρει τη θέση του: διχασμός, έλλειψη αλληλεγγύης, άνοδος των λαϊκίστικων εθνικιστικών άκρων. Με δεδομένη την τρέχουσα κατάσταση στην ΕΕ, η αναθέρμανση της αλληλεγγύης εξαντλείται σε ευχολόγια, γιατί η φυσική αλληλεγγύη που υπάρχει στα εθνικά κράτη δεν υπάρχει ακόμη στο επίπεδο της Ενωσης. Αντίθετα, είδαμε να εμφανίζονται διχαστικά στερεότυπα (οι "τεμπέληδες" του Νότου κτλ.). Δεν είναι ασυνήθιστο να μιλάμε για το "εμείς" σε σχέση με την Ευρώπη, αλλά τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Αν η ΕΕ επιθυμεί να υπάρξει στο μέλλον είναι απόλυτη ανάγκη να ορίσουμε τι εννοούμε με αυτό το "εμείς" στις αρχές του 21ου αιώνα».

Ποιος είναι

Ο Ιβάν Κράστεφ είναι πολιτικός επιστήμονας, πρόεδρος του Κέντρου για την Προοδευτική Πολιτική στη Σόφια και αναλυτής στο Robert Bosch Stiftung στο Βερολίνο. Ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) και του Κέντρου για την Ανάλυση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής (CEPA), είναι συγγραφέας και αρθρογράφος μεταξύ άλλων στον «Guardian». Το τελευταίο βιβλίο του κυκλοφόρησε σε αγγλική μετάφραση με τίτλο «Can Democracy Survive When We Don't Trust Our Leaders?» («Μπορεί να επιβιώσει η Δημοκρατία όταν δεν εμπιστευόμαστε τους ηγέτες μας;», εκδόσεις TED Book, 2013).

Tags: συνέντευξη Βήμα Ιβάν Κράστεφ Ευρωπαϊκή Ένωση
ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΤΕ ΜΑΣ!
Το περιεχόμενο του GRReporter φτάνει σε σας δωρεάν 7 ημέρες την εβδομάδα. Δημιουργείται από μια ομάδα επαγγελματιών δημοσιογράφων, μεταφραστών, φωτογράφων, εικονοληπτών, ειδικών λογισμικού, γραφικών σχεδιαστών. Αν σας αρέσει η δουλειά μας και την παρακολουθείτε, σκεφτείτε μήπως θα θέλατε να μας υποστηρίξετε οικονομικά με ποσό που επιθυμείτε.
Subscription
Μπορείτε να μας βοηθήσετε και με εφάπαξ αποστολή οποιουδήποτε ποσού:
blog comments powered by Disqus