Ένας από τους όρους του πρίγκιπα Μπορίς Α’ κατά την υιοθέτηση του χριστιανισμού από την Κωνσταντινούπολη ήταν το δικαίωμα των Βουλγάρων να έχουν ανεξάρτητη αυτοκέφαλη εκκλησία. Πιστεύω ότι το γεγονός αυτό έγειρε τη ζυγαριά των σκέψεων και των ενδεχόμενων αμφιβολιών του Βούλγαρου ηγεμόνα υπέρ της Κωνσταντινουπόλεως. Ως ηγεμόνας ο Μπορίς Α’ υπήρξε και πρώτος ιερέας του κράτους – όλη η εξουσία, κοσμική και θρησκευτική, βρισκόταν στα χέρια του. Ο ίδιος δε θα θυσίαζε την εξουσία του και για το λόγο αυτό επέλεξε το μοντέλο που θα του εξασφάλιζε τον έλεγχο πάνω στην θρησκευτική πνευματική εξουσία – ανεξάρτητη εκκλησία και καισαροπαπισμό, δηλαδή η κοσμική εξουσία να είναι κυρίαρχη στο κράτος. Ταυτόχρονα η δημιουργία αυτοκέφαλης εκκλησίας είναι μια μακροχρόνια διαδικασία. Το Βυζάντιο δεν παραδόθηκε τόσο εύκολα. Τελικά επί της βασιλείας του τσάρου Πέτρου η Βουλγαρία είχε ήδη Πατριάρχη. Προφανώς η σκιά του φιλοπόλεμου πατέρα του, του βασιλιά Συμεών, ενοχλούσε για πολύ καιρό τον ήσυχο ύπνο του Βυζαντινού αυτοκράτορα. Η δημιουργία ενός θεσμού είναι μια δύσκολη διαδικασία. Για τον Μπορίς Α’ και για τον Συμεών φαίνεται ήταν το ίδιο σπουδαίο η Εκκλησία να είναι βουλγαρική, η Θεία λειτουργία να τελείται σε μια γλώσσα κατανοητή για τον λαό. Αυτός ήταν ο βασικός τους στόχος. Και πάλι φτάνουμε στο έργο των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου. Για το λόγο αυτό επιτρέψτε μου να ολοκληρώσω με ένα χωρίο από το Κήρυγμα στο Ευαγγέλιο, ένα ποιητικό έργο του Κυρίλλου, από τα πιο όμορφα δείγματα της αρχαίας βουλγαρικής λογοτεχνίας:
„Γυμνοί είναι οι λαοί χωρίς βιβλία,
Ανίκανοι να πολεμήσουν τον αντίπαλο των ψυχών τους….”.