Galery

2

1

Το έτος είναι 2023. Στην πρωτεύουσα της Βουλγαρίας Σόφια μένουν και δουλεύουν περίπου 3 εκατομμύρια κάτοικοι. Είναι σχεδόν ο μισός πληθυσμός της χώρας. Στη Σόφια η ζωή δεν είναι τόσο άσχημη ακόμη και σχετικά με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Τα εισοδήματα αποτελούν το 75% του μέσου ευρωπαϊκού εισοδήματος και η πόλη προσελκύει μέχρι και νέους μορφωμένους από τις νότιες ευρωπαϊκές χώρες. Η τρίτη γραμμή του μετρό έχει ήδη κατασκευαστεί και σχεδιάζεται η κατασκευή υπόγειου δακτυλίου.

Η πρωτεύουσα επεκτείνεται προς τον βορρά και εξακολουθεί να υποφέρει από τα μειονεκτήματα κάθε μεγαλούπολης, τα μποτιλιαρίσματα και την φοβερή κίνηση. Αφού δύο από τις παλιότερες πολυκατοικίες κατέρρευσαν, ξεκίνησε η αναγκαστική εκκένωση των κτηρίων και η υποχρεωτική απομόνωση και αποκατάσταση των πολυκατοικιών. Το στεγαστικό πρόβλημα είναι τεράστιο.

Περίπου 2 εκατομμύρια κάτοικοι μένουν στις πόλεις Βάρνα, Πλόβντιβ, Μπουργκάς, Ρούσε, Στάρα Ζαγκόρα, Πλέβεν και τις υπόλοιπες νομαρχιακές πόλεις. Το δίκτυο των αυτοκινητόδρομων που συνδέει τις μεγάλες πόλεις και τα σύνορα του κράτους, έχει επιτέλους κατασκευαστεί, τα παλιά τμήματά τους όμως συνέχεια επισκευάζονται. Έξω από τους αυτοκινητόδρομους και τις τουριστικές διαδρομές για την μετακίνηση στη χώρα χρειάζονται οχήματα παντός εδάφους.

Τα χωριά έχουν ερημωθεί. Σε αυτά επιβιώνουν μικρές ομάδες συνταξιούχων που σε όλη τη χώρα είναι περίπου 3 εκατομμύρια, και αλλοδαποί, κυρίως Άγγλοι και Ρώσοι. Από τις περίπου 3.000 Άγγλους το 2013, στη Βουλγαρία του 2023 έχουν μείνει λιγότεροι από το 1/3. Οι υπόλοιποι έφυγαν γιατί βαρέθηκαν να βρίσκουν τα σπίτια τους στα χωριά λεηλατημένα κάθε φορά που τα άφηναν για λίγες ημέρες.

Το ίδιο συμβαίνει και με τα σπίτια στα χωριά των συνταξιούχων. Στα κάποτε γεμάτα ζωή χωριά από τα σπίτια έχουν κλέψει τα πάντα, οτιδήποτε που θα μπορούσε να φέρει κάποια λεφτά. Η βλάστηση έχει κυριεύσει τους δρόμους και γκρεμίζει τα ντουβάρια των σπιτιών. Αυτό είναι καλό μόνο για τις μεγάλες αγροτικές επιχειρήσεις που μισθώνουν τη γή. 20 μεγάλοι αγροτικοί παραγωγοί κατέχουν ή μισθώνουν το 80% των αγροτικών εκτάσεων. Ακόμη και εκείνοι όμως έχουν προβλήματα με την συγκομιδή της σοδειάς η οποία εξαφανίζεται τη νύχτα.

Στη χώρα υπάρχουν λίγα μεγάλα βιομηχανικά πάρκα, στα οποία δουλεύουν όλο και λιγότεροι Βούλγαροι. Στα hi-tech εργοστάσια ο ντόπιος πληθυσμός έχει αντικατασταθεί κυρίως από Ασιάτες. Παρά την υψηλή ανεργία η οποία φτάνει το 25%, οι μορφωμένοι νέοι φεύγουν για τις δυτικές χώρες.

Οι περισσότεροι άνεργοι είναι τουλάχιστον τρίτη γενιά λειτουργικά αναλφάβητοι. Ολόκληρες περιοχές κυρίως ορεινές, όπου δεν υπάρχει αρκετό χιόνι για τα χιονοδρομικά κέντρα, έχουν ερημωθεί, καθώς και σχεδόν ολόκληρη η Βορειοδυτική Βουλγαρία.

Οι τελευταίες έρευνες δείχνουν ότι πάνω από 1 εκατομμύριο Βούλγαροι πολίτες στην επαρχία, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα γκέτο στις πόλεις, στην ουσία δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, την ιατρική περίθαλψη και τις κοινωνικές υπηρεσίες. Η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση εθνικής καταστροφής. “Η Σόφια έφαγε τη Βουλγαρία”, φωνάζουν οι τίτλοι των ελάχιστων εφημερίδων που έχουν μείνει.

Όλα αυτά βέβαια είναι μια μυθοπλασία, βασισμένη σε στατιστικά στοιχεία και τάσεις. Είναι ένα άσχημο σενάριο για το μέλλον, κι όμως όχι το χειρότερο δυνατό, αλλά μάλιστα λιγάκι αισιόδοξο.

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν υπάρχει άλλη χώρα η οποία να είναι τόσο κοινωνικά γεωγραφικά κατακερματισμένη. Οι πέντε από τις έξι βουλγαρικές περιφέρειες σχεδιασμού βρίσκονται στην τελευταία 10άδα με το χαμηλότερο ΑΕΠ κατά κεφαλήν στην ΕΕ. Η Βορειοδυτική περιφέρεια έχει το 28% του μέσου ΑΕΠ της ΕΕ, η Βόρεια κεντρική και η Νότια κεντρική – από το 30%.

Οι περιφέρειες αυτές κατέχουν τις τρεις τελευταίες θέσεις της κατάταξης, ενώ η Νοτιοανατολική και η Βορειοανατολική περιφέρεια έχουν το 36% και το 37% του μέσου ΑΕΠ της ΕΕ αντίστοιχα. Μονάχα η Νοτιοδυτική περιφέρεια, η οποία περιλαμβάνει τη Σόφια, βρίσκεται αρκετά υψηλά στην κατάταξη με το 73% του μέσου ΑΕΠ της ΕΕ.

Για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση αυτή προφανώς χρειάζεται μια εθνική πολιτική κοινωνικής μηχανικής, η οποία εφαρμόζεται εδώ και περίπου έναν αιώνα στη Μεγάλη Βρετανία και τις υπόλοιπες δυτικές χώρες. Ένα από τα μέτρα είναι η αποκέντρωση με τη μεταφορά ολόκληρων κρατικών θεσμών σε φτωχότερες περιοχές.

Τα διάφορα κεντρικά γραφεία της βρετανικής Εφορίας βρίσκονται μακριά από το Λονδίνο, ενώ η Διεύθυνση της Τροχαίας είναι στο Σουόνσι. Η προσπάθεια του πρώην Βούλγαρου  υπουργού Οικονομικών Συμεών Ντιάνκοφ όμως να μεταφέρει την Κρατική Υπηρεσία «Τελωνεία» στην παραδουνάβια πόλη Ρούσε δεν έγινε δεκτή με ενθουσιασμό. Το Ρούσε είναι πάντως μια από τις μεγάλες πόλεις. Η μετακίνηση μόνο 500 εξειδικευμένων υπαλλήλων ή η πρόσληψη αυτού του αριθμού σε μια μικρή πόλη οπωσδήποτε θα την αναζωογονούσε, ενώ άλλοι 500 άνεργοι στη Σόφια δε θα άλλαζαν την κατάσταση εκεί.

Τα πραγματικά κίνητρα για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σε φτωχούς δήμους και η κρατική υποστήριξη για την ντόπια υποδομή επίσης αποτελούν ένα ισχυρό εργαλείο.

Αν όμως δεν ληφθούν μέτρα για την «διάσωση» της επαρχίας, μάλλον το απαισιόδοξο σενάριο για το μέλλον της χώρας θα γίνει πραγματικότητα, και θα ακολουθήσει πλήρες μπλοκάρισμα των θεσμών και της οικονομίας.

Οι επόμενοι κυβερνώντες, όποιοι κι αν είναι, ας μην ξεχνάνε ότι η Σόφια δεν είναι η Βουλγαρία.