Galery

1

Το Υπουργείο Πολιτισμού δημοσίευσε πριν λίγες μέρες στην ιστοσελίδα του τροποποιήσεις του Νόμου περί της πολιτιστικής κληρονομιάς, που προκάλεσε έντονες συζητήσες και διαμάχες πριν ακόμη εγκριθεί. Ποιες είναι οι βασικές τροποποιήσεις, ποιον θα αφορούν και τι αποτέλεσμα αναμένεται ρωτήσαμε τον υφυπουργό Πολιτισμού Тόντορ Τσομπάνοφ.

Εδώ και αρκετό καιρό ετοιμάζετε τροποποιήσεις του Νόμου περί της πολιτιστικής κληρονομιάς, ο οποίος προκάλεσε έντονες συζητήσεις, πριν ακόμη εγκριθεί. Ποιες είναι οι βασικές τροποποιήσεις που προβλέπετε να κάνετε σε αυτόν;

- Ο Νόμος θα τροποποιηθεί, προκειμένου να λειτουργήσει πια ουσιαστικά. Προβλέπονται τροποποιήσεις στο 1/3 περίπου των κειμένων. Προστίθενται διαδικασίες που έλειπαν, για παράδειγμα οι ανύπαρκτοι μέχρι στιγμής κανόνες για το τι συμβαίνει, αφού οι αρχαιολόγοι ολοκληρώσουν τη μελέτη ενός χώρου – πώς τον παραδίδουν, ποιος τον δέχεται κτλ. Βελτιώνονται οι υπάρχουσες διαδικασίες, μειώνεται ο αριθμός των διατάξεων, και όχι σε τελευταία θέση διευκρινίζονται οι ορισμοί, προκειμένου να γίνει σαφέστερη η εφαρμογή του Νόμου.

Пροβλέπετε αυστηρές κυρώσεις για τη χρήση των απεικονίσεων διάφορων πολιτιστικών μνημείων. Γιατί αποφασίσατε να λάβετε αυτό το μέτρο; Ποιον θα αφορά; Υπάρχουν πολλοί παραβάτες των σημερινών κανόνων ανάμεσα στους επιχειρηματικούς κύκλους;

- Ναι, θα σημειωθεί πρόστιμο για φυσικά και νομικά πρόσωπα, που εμπορεύονται απεικονίσεις πολιτιστικών μνημείων, ή τις πατεντάρουν, τις χρησιμοποιούν σε σήμα κατατεθέν, ή απευθείας τις αντιγράφουν χωρίς την άδεια του ιδιοκτήτη. Και τώρα μια τέτοια άδεια απαιτείται, όμως σχεδόν δεν υπάρχουν περιπτώσεις να έχει ζητηθεί. Παντού εκτυπώνονται ετικέτες, ημερολόγια, καταγράφονται εμπορικά σήματα κτλ., χωρίς την άδεια του αντίστοιχου μουσείου ή του κράτους. Πιο συχνά πρόκειται για οινοπνευματώδη ποτά, τρόφιμα – για παράδειγμα κρασία, προϊόντα σοκολάτας κτλ. Πρόσφατα σταματήσαμε ένα εμπορικό σήμα με τον πιο γνωστό τύπο αρχαίου βουλγαρικού φυλαχτού – δεν υπάρχει πρόβλημα να έχει τέτοιο πράγμα, όμως μόνο μετά από συμφωνία με το αντίστοιχο μουσείο. Ένα συχνό φαινόμενο είναι η παραγωγή αντιγράφων γνωστών θησαυρών και το εμπόριο με αυτά. Υπάρχουν ολόκληρες ιστοσελίδες εταιρειών που κάνουν παραβάσεις. Ενώ θα έπρεπε ένα ποσοστό από την τιμή του κάθε αντιγράφου να μπαίνει στο μουσείο. Ακριβώς λόγω αυτών των παραβάσεων και των λιγοστών πόρων των μουσείων θα αρχίσουμε να επιβάλλουμε πρόστιμα στους παραβάτες. Θέλω όμως να τονίσω – η χρήση απεικονίσεων πολιτιστικών μνημείων είτε για προσωπικούς, είτε για εκπαιδευτικούς, είτε για επιστημονικούς σκοπούς, θα παραμείνει ελεύθερη, όπως είναι και τώρα. Δηλαδή ο καθένας θα μπορεί να τα φωτογραφίζει, να τα ανεβάζει σε ιστοσελίδες και blogs, όπως είναι παντού στον κόσμο. Για εμπορικούς σκοπούς, όμως – μόνο ύστερα από σύμβαση.

Θα υποχρεώσετε τους Δήμους να επενδύουν ένα μέρος των εσόδων από τους αρχαιολογικούς  χώρους που διαχειρίζονται για τη συντήρηση και την ανάπτυξη των ίδιων των αρχαιοτήτων. Αυτό δηλαδή δεν γινόταν μέχρι σήμερα; Αναμένετε οι Δήμοι να εγκαταλείψουν τη διαχείριση των χώρων, αφού σε θα τους φέρουν «καθαρά έσοδα» όπως μέχρι στιγμής;

- Η ιδέα των τροποποιήσεων είναι οι Δήμοι να γίνουν υπεύθυνοι νοικοκύρηδες, ενώ οι χώροι να αυτοσυντηρούνται. Αν τα έσοδα είναι πολλά – να πάνε και για τους διπλανούς χώρους. Δυστυχώς ένα συνηθισμένο φαινόμενο είναι ο Δήμος να μαζεύει όλα τα έσοδα από έναν χώρο και να μην θέλει να επενδύει τίποτα σε αυτόν. Υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις – από μικρά ποσά έως εκατομμύρια. Από τάφους έως ολόκληρες πόλεις. Στον έναν χώρο ο Δήμος παίρνει τεράστια ποσά, για τον διπλανό – δεν υπάρχουν χρήματα. Ενώ τα μνημεία καταστρέφονται και εξαφανίζονται. Δεν υπάρχουν χρήματα για ανασκαφές. 

Αλλάζετε τον ορισμό για το τι είναι πολιτιστικό μνημείο και τι όχι. Γιατί;

- Επιβάλλεται, επειδή αυτό είναι το βασικό ζήτημα στον συγκεκριμένο Νόμο, και τώρα τα πράγματα δεν είναι αρκετά σαφή. Είναι πολύ σημαντικό ο καθένας να μπορεί εύκολα να καταλαβαίνει τους ορισμούς, και να μπορεί να κρίνει τι είναι πολιτιστικό μνημείο και τι όχι. Για τον σκοπό αυτό γράψαμε εκ νέου και τη διάταξη περί της αναγνώρισης. Μέσω αυτών των τροποποιήσεων θέλουμε να διευκολύνουμε το εμπόριο σύγχρονων έργων τέχνης. Οι δημιουργοί θα μπορούν μόνοι τους να προμηθεύουν τα έργα τους ένα έγγραφο, που θα τα καθορίζει ως σύγχρονα έργα, ενώ σε περίπτωση εξαγωγών θα χρησιμοποιείται για την έκδοση πιστοποιητικού με μια ευκολότερη διαδικασία.

Φτιάχνετε έναν κατάλογο με τους αρχαιολογικούς χώρους. Έτσι θα γίνει σαφές τι αποτελεί αρχαιολογικό χώρο και βρίσκεται υπό προστασία και τι όχι. Ταυτόχρονα όμως, καταργείται η απαίτηση να ειδοποιείται η Υπηρεσία Καταχωρίσεων για το ποιοί χώροι αποτελούν ακίνητα μνημεία του πολιτισμού, ποια είναι τα σύνορά τους κτλ. Πώς θα διεξάγεται τότε ο έλεγχος, για να μην γίνονται πωλήσεις, αντικαταστάσεις, μεταβιβάσεις κτλ. με αυτούς τους χώρους ή μέρος αυτών;

- Το Σύνταγμα απαιτεί οι αρχαιολογικοί χώροι να ορισθούν με νόμο. Ο νυν νόμος δεν το κάνει, και για το λόγο αυτό δημιουργούμε έναν κατάλογο με όλους τους αρχαιολογικούς χώρους. Αυτό θα διευκολύνει την προστασία τους, και θα επιτρέψει να επανεκδώσουμε γρήγορα τους τίτλους αποκλειστικής κρατικής ιδιοκτησίας. Επιβάλλεται επειδή σε διάφορα σημεία της χώρας στα χρόνια έχουν γίνει τεράστιες παραβάσεις – σε μια παραδουνάβια πόλη, για παράδειγμα, ο Δήμος έχει πουλήσει πια σχεδόν τον μισό αρχαιολογικό χώρο μαζί με τα ευρήματα, ενώ από πάνω απλώνονται ξενοδοχεία, εμπορικά κέντρα κτλ. Βεβαίως, κατά την οικοδόμηση πολλά από τα πολιτιστικά μνημεία καταστρέφονται. Και μιλάμε για ολόκληρα μνημεία, όχι για ξεχωριστά αντικείμενα. Με τις καταχωρίσεις επίσης αντιμετωπίζουμε προβλήματα. Γενικά γίνεται λόγος για το ότι συνέχεια μας επιστρέφουν έγγραφα με διάφορα τυπικά επιχειρήματα. Σκεφτόμαστε τη δυνατότητα να γίνεται  δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ως τον πιο ασφαλή τρόπο προστασίας των συνόρων των αρχαιολογικών χώρων. Προβλέπουμε και ένα μεγάλο σχέδιο κατάρτισης των ειδικών χαρτών, που θα επιτρέψει ακριβείς καταχωρίσεις στα σχέδια του κτηματολογίου. Διεξάγουμε διαπραγματεύσεις και με το Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Δημοσίων Έργων για τη βελτίωση της μεθόδου εδαφικής χωροταξικής προστασίας.

Γιατί επιστρέφετε και πάλι στο Ινστιτούτο Μνημείων του Πολιτισμού τον συντονισμό των οικοδομών για τα κτήρια μνημεία τοπικής σημασίας; Παλιά και εσείς υποστηρίζατε ότι το καθεστώς λήψης των αποφάσεων στο Ινστιτούτο αυτό δημιουργεί πρακτικές διαφθοράς.

- Пρώτον, επειδή έχουμε πλέον μια έτοιμη υπηρεσία επιθεώρησης, η οποία ασχολείται με τον έλεγχο αυτής της δραστηριότητας. Δεύτερον, επειδή το Ινστιτούτο μεταρρυθμίζεται, έχει καινούριο διευθυντή – έναν άψογο επαγγελματία. Τρίτον, έχουμε δημιουργήσει δυνατότητες νόμιμης αύξησης του εισοδήματος των συναδέλφων εκεί, την άνοιξη θα μπουν σε καινούρια γραφεία, θα διαθέτουν καινούρια μηχανήματα. Προσπαθούμε το Ινστιτούτο να αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας του, και είμαι σίγουρος πως τα καταφέρνουμε. Αυτό, βεβαίως, δεν σημαίνει ότι είμαστε λιγότερο προσεκτικοί, ελέγχουμε αμέσως κάθε καταγγελία για παρατυπίες.

Εκπρόσωποι της Εισαγγελίας εξέφρασαν επιφυλάξεις για το κείμενο, με το οποίο επιτρέπεται «προσαρμογή» της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω σύγχρονων μεθόδων. Με τον τρόπο αυτό δεν θα φτάσουμε στην βλάβη ή την καταστροφή των μνημείων, μέσω του λεγόμενου «εντοιχισμού», όπου θα χαθούν και θα αποτελούν μονάχα επιθέματα στην μοντέρνα αρχιτεκτονική;

- Από την Ανώτατη Εισαγγελία με διαβεβαίωσαν ότι υποστηρίζουν το πνεύμα των τροποποιήσεων που προτείνουμε. Βέβαια, πάντα μπορούμε να δουλέψουμε για τη βελτίωση των κειμένων. Παρακάλεσα τους συναδέλφους να μελετήσουν άλλη μια φορά το κείμενο για την προσαρμογή και θα το επανασυντάξουμε με τέτοιον τρόπο, ώστε να είναι σαφέστερο και να μην επιτρέπει παρόμοιες αρνητικές ερμνηνείες. Η ιδέα ήταν οι αρχαιολογικοί χώροι να μπορούν να μετατρέπονται σε τουριστικά αξιοθέατα, ή να προσαρμόζονται στα σύγχρονα κτήρια, όταν δεν είναι απαραίτητο να αναδεικνύονται μόνοι τους. Κατηγορηματικά δεν εγκρίνουμε την πρακτική «προσαρμογής» του πρόσφατου παρελθόντος και δεν επιτρέπουμε παρόμοιες αποφάσεις. Δυστυχώς αρκετά σημαντικά κτήρια στη Σόφια υπέστησαν ζημιές κατά τη διοίκηση της προηγούμενης ηγεσίας του Εθνικού Ινστιτούτου Μνημείων του Πολιτισμού. Δίνουμε μάχες για τη διακοπή διαδικασιών, που πλέον έχουν αρχίσει, και οι οποίες στοχεύουν στο να εξαφανιστούν και άλλα γνωστά κτήρια.

Είχατε σοβαρές προθέσεις περιορισμού του καθεστώτος χρήσης ανιχνευτών μετάλλου. Δεν ετοιμάσατε όμως, τέτοιες τροποποιήσεις. Γιατί; Έχετε προβλέψει πρόστιμα για τους αρχαιοκάπηλους με ανιχνευτές μετάλλου, δε θα πρέπει όμως να αποδεικνύεται ότι αναζητούν ακριβώς αντίκες, και όχι για παράδειγμα «πώματα», όπως ισχυρίζονται από την λεγόμενη Ομοσπονδία Αναζήτησης με Ανιχνευτές Μετάλλου;

- Συνεχίζουμε να συζητάμε το θέμα και δουλεύουμε πάνω σε παρόμοιες τροποποιήσεις. Ο Ποινικός Κώδικας διαθέτει πλέον κείμενο για αυτές τις περιπτώσεις, το πρόστιμο θα επιβάλλεται επιπρόσθετα, μέσω της διοικητικής οδού. Δεν έχει σκοπό να αντικαταστήσει την ποινική δίωξη. Νομίζω ότι θα έπρεπε να ρωτήσετε τους δικαστές που επέτρεψαν την εγγραφή αυτής της ομοσπονδίας, αν αναζητούν πώματα ή κάτι άλλο. Άλλωστε, είναι αρκετή μονάχα μια ματιά στην ιστοσελίδα αυτής της οργάνωσης, για να καταλάβει κανείς, ότι πίσω από την επιφανειακά αθώα εξωτερική όψη κρύβεται ένα ολόκληρο εγκληματικό κύκλωμα. Είμαι βέβαιος, ότι το κράτος θα βρει τρόπο να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση, η οποία θα αποτελέσει ένα είδους τεστ για το δικαστικό μας σύστημα.

Αφού η προθεσμία καταγραφής των συλλογών παρατάθηκε αρκετές φορές, τώρα δεν θα υπάρξει άλλη παράταση. Πόσοι συλλέκτες έχουν καταγραφεί και πόσοι, κατά τη γνώμη σας, κρύφτηκαν; Διαθέτετε στοιχεία για κρυμμένα αντικείμενα σημαντικής αξίας; Ποιος πρέπει να ασχοληθεί με τον έλεγχο των αδήλωτων αντικειμένων, και πώς θα παρακολουθείται η τήρηση αυτής της διάταξης;

- Η προθεσμία δεν παρατάθηκε αρκετές φορές. Παρατάθηκε μόνο μια φορά. Έτσι εξισώθηκε με την προθεσμία, που καθοριζόταν σε χώρες όπως τη Ρουμανία και την Ουγγαρία. Καταγράφηκαν λίγο παραπάνω από 200 συλλέκτες. Πρέπει να τονίσουμε ότι ο καθένας μπορεί να καταγραφεί και τώρα, αρκεί να παρουσιάσει έγγραφα για την απόκτηση των αντικειμένων. Δηλαδή δεν υπάρχουν περιορισμοί στην συλλογή αρχαιολογικών αντικειμένων, αρκεί να έχουν αποκτηθεί με νόμιμο τρόπο. Η διαφορά με την περίοδο καταγραφής είναι, ότι τότε δεν απαιτούνταν τέτοια χαρτιά. Πόσοι κρύφτηκαν δεν μπορώ να πω, δηλώνω όμως με κατηγορηματικό τρόπο, ότι ο αριθμός των 50 χιλ. που συζητιέται τελευταία δεν είναι σωστός. Νομίζω ότι μάλλον δε θα υπάρχουν πάνω από μερικές εκατοντάδες μη καταγεγραμμένες συλλογές, κυρίως από νομίσματα. Άλλωστε, δεν πρέπει να μπερδεύουμε τα λεγόμενα «ντεπό» με τις συλλογές. Αν κάποιος μαζεύει νομίσματα με σκοπό να τα πουλήσει στο εξωτερικό, αυτός είναι αρχαιοκάπηλος και όχι συλλέκτης.

Πότε σχεδιάζετε να καταθέσετε τις τροποποιήσεις στο Κοινοβούλιο και πότε κατά τη γνώμη σας πρόκειται να εγκριθούν;

- Αυτή τη στιγμή δεν έχει λήξει ακόμη η προθεσμία για την διατύπωση απόψεων των υπόλοιπων υπουργείων. Ύστερα θα καταθέσουμε το σχέδιο στο Υπουργικό Συμβούλιο και από εκεί θα πάει στο Κοινοβούλιο. Πιθανότατα την άνοιξη οι τροποποιήσεις θα γίνουν πραγματικότητα.

Πηγή: dnevnik.bg