Galery

1

Μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες το πιο επίκαιρο θέμα στη Βουλγαρία ήταν αν θα υπάρξει εθνικοποίηση των ιδιωτικών συνταξιοδοτικών ταμείων, με το επιχείρημα πως σε αυτά δεν έχουν συσσωρευτεί αρκετά χρήματα για “κανονικές” συντάξεις. Τελικά έγινε μια μερική εθνικοποίηση – τα χρήματα όσων δικαιούνται να συνταξιοδοτηθούν μέχρι το 2014, θα πάνε στο Εθνικό Ινστιτούτο Ασφαλίσεων (ΝΟΙ) και το κρατικό ταμείο θα πληρώνει τις συντάξεις τους. Πολλοί οικονομολόγοι ονόμασαν την απόφαση αυτή αναβολή του προβλήματος. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση της Ουγγαρίας αποφάσισε να καταργήσει την υποχρεωτική ασφάλιση σε ιδιωτικά ταμεία και να επαναφέρει τα χρήματα προς το κρατικό σύστημα. Πάνω στα θέματα αυτά συζητάμε με τον Νικολάι Μάρεφ, διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας συνταξιοδοτικής ασφάλισης “DSK-Rodina”. Παλιά ο Μάρεφ υπήρξε διευθυντής στην ουγγρική OTP Group, ιδιοκτήτρια της βουλγαρικής εταιρείας.

Με τις τελευταίες τροποποιήσεις του Κώδικα Κοινωνικής Ασφάλισης (KSO) η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι πραγματοποιεί μεταρρύθμιση. Είναι όντως έτσι;

- Аν εννοείτε τη σημασία της λέξης “μεταρρύθμιση” - να βελτιώνουμε, να τελειοποιούμε ένα σύστημα, υπό την έννοια αυτή – ναι, υπάρχει τέτοια μεταρρύθμιση, διότι βελτιώθηκαν κάποιες παράμετροι του Κώδικα. Αν με ρωτάτε, όμως, αν η κυβέρνηση έκανε μια “επανάσταση” στο συνταξιοδοτικό μοντέλο, δηλαδή πιο ριζική αλλαγή του ίδιου του μοντέλου – η απάντηση είναι όχι.

Ποια είναι τα μέτρα, τα οποία θα μπορούσαν να σώσουν από την πτώχευση την κρατική ασφάλιση;

- Μια δημογραφική και οικονομική στρατηγική της Βουλγαρίας, η οποία να βλέπει μπροστά στο μέλλον, και να έχει γίνει δεκτή με ευρεία συναίνεση από όλες τις ενδιαφερόμενες πλευρές. Πάνω της τα κόμματα θα μπορούσαν να αναπτύσσουν τις διαφορετικές τους πολιτικές, χωρίς όμως να θίγονται οι μακροπρόθεσμοι στόχοι.

Αυτό σημαίνει να επιτύχουμε μεγαλύτερη αύξηση του πληθυσμού, πράγμα που θα γίνει όταν το κράτος δημιουργήσει συνθήκες να γεννιούνται περισσότερα παιδιά, οι άνθρωποι να μείνουν να εργάζονται εδώ, τότε η αναλογία του ενεργού πληθυσμού προς τους συνταξιούχους θα είναι καλύτερη. Το πρόβλημα, παρ' όλο που είναι κυνικό να λέμε πρόβλημα την μεγαλύτερη διάρκεια ζωής των γονιών μας, έγκειται στις ανεπαρκείς εισφορές που εισέρχονται στο κρατικό σύστημα, και από τις οποίες δεν είναι δυνατό να πληρώνονται συντάξεις.

Για το λόγο αυτό χρειάζεται να πραγματοποιούνται όλο και μεγαλύτερες μετακινήσεις χρημάτων στον προϋπολογισμό – δηλαδή χρήματα, που εισπράχθηκαν από τους φορολογούμενους, να πάνε για συντάξεις. Φέτος τα χρήματα αυτά ανέρχονται σε πάνω από 2 δισ. λέβα. Και αν προσθέσουμε το συνεχώς αυξανόμενο δημογραφικό πρόβλημα, είτε λόγω μετανάστευσης – πολλοί νέοι εγκαταλείπουν τη χώρα, είτε λόγω της χαμηλής γεννητικότητας, είναι γεγονός όμως, ότι ο πληθυσμός της Βουλγαρίας εμφανίζεται όλο και πιο γηρασμένος. Και αν όλο και λιγότεροι άνθρωποι απασχολούνται – από πού θα έρθουν τα χρήματα για τις συντάξεις;

Ας επιστρέψουμε, όμως, στα μέτρα – μερικά από αυτά έχουν συζητηθεί και εγκριθεί – οι εργαζόμενοι να δουλεύουν περισσότερα χρόνια, να αυξηθούν οι εισφορές ασφάλισης. Όσον αφορά την μεγαλύτερη υπηρεσία, το θέμα είναι πού θέτουμε το όριο, πόσον καιρό θα ζουν οι άνθρωποι και θα παίρνουν σύνταξη.

Με την αύξηση της εισφοράς ασφάλισης είναι αλήθεια, ότι περισσότερα χρήματα θα μπουν στην κρατική κοινωνική ασφάλιση, οι εργοδότες όμως, μπορεί να ρωτήσουν τι γίνεται με την ανταγωνιστικότητα στην αγορά εργασίας, με την ανταγωνιστικότητα του Βούλγαρου εργαζομένου σε σχέση με εκείνους από τις άλλες χώρες της Ε. Έ.

Για την πρώτη και τη δεύτερη κατηγορία εργασίας ακούστηκαν πολλές φωνές τελευταία, είναι γεγονός όμως, ότι οι άνθρωποι που ασκούν βαριά επαγγέλματα ζουν λιγότερα χρόνια, και υπάρχει λογική να συνταξιοδοτούνται νωρίτερα. Πρέπει όμως, να υπάρχει αυστηρός ορισμός, διότι σε αυτές τις κατηγορίες μπαίνουν και άλλα επαγγέλματα, όπως δικαστές και εισαγγελείς, που δεν ξέρω αν μπορεί να συγκριθεί με την δουλειά ενός δύτη, για παράδειγμα, ή ενός πιλότου.

Ακριβώς για να ελαφρυνθεί το βάρος πάνω στην κρατική κοινωνική ασφάλιση στο μέλλον, δημιουργήθηκαν ο δεύτερος και ο τρίτος πυλώνας του συνταξιοδοτικού συστήματος, για να μπορέσουν να συσσωρεύσουν χρήματα και να αναλάβουν ένα μέρος του βάρους. Δεν πρέπει μόνο να περιμένουμε το κράτος να χορηγεί κάποιες συντάξεις, αλλά και οι εργοδότες να καταβάλλουν τις εισφορές και οι υπάλληλοι να μπορούν να βάζουν στην άκρη περισσότερα χρήματα. Αυτά είναι, κατά τη γνώμη μου, τα πράγματα που θα έλυναν το πρόβλημα της κρατικής ασφάλισης.

Ποιες είναι οι τάσεις στον κόσμο – προτιμούνται τα συστήματα αλλεγγύης ή τα κεφαλαιακά συστήματα;

- Υπολογίζουν σε έναν συνδυασμό των δύο. Στη Δυτική Ευρώπη επίσης υπάρχει συνταξιοδοτικό μοντέλο τριών πυλώνων, αν πρέπει όμως, να δείξω τις διαφορές μεταξύ αυτού και του βουλγαρικού, ο πρώτος πυλώνας είναι ο κρατικός. Ο δεύτερος είναι τα επαγγελματικά συνταξιοδοτικά σχήματα, που τα διαχειρίζεται ο εργοδότης, που δημιουργεί ένα συνταξιοδοτικό ταμείο για τους υπαλλήλους του. Ο τρίτος πυλώνας είναι ο εθελοντικός.

Και τα δύο μοντέλα έχουν κεφαλαιακή βάση, αλλά μπορεί να είναι είτε με προκαθορισμένες εισφορές, είτε με προκαθορισμένες συντάξεις.