Galery

1

Η ηλεκτρονική και η βιομηχανία άρχισαν να αναπτύσσονται σημαντικά το τελευταίο έτος. Την περίοδο πριν από την κρίση για το διάστημα 2001-2009 οι επενδύσεις ήταν κυρίως στον χρηματοπιστωτικό κλάδο, στον κλάδο των ακινήτων και του εμπορίου. Αυτοί οι τρεις τομείς περιλάμβαναν περίπου το 60%-90% των ξένων επενδύσεων ανάλογα με το έτος, στο οποίο καταγράφονται. Μετά από το 2009 το ενδιαφέρον για τους τομείς αυτούς σχεδόν εξαφανίστηκε. Αντίθετα στους παραγωγικούς κλάδους, όπως τη μηχανουργία και την ηλεκτροτεχνία καταγράφηκε αρκετά μεγάλο ενδιαφέρον. Μετά το ξέσπασμα της κρίσης πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες άρχισαν να ξανασκέφτονται ζητήματα όπως το πού επεξεργάζονται, πού μεταφέρουν την παραγωγή τους, πού τους συμφέρει περισσότερο να τοποθετήσουν τα εργοστάσιά τους  και πώς ακριβώς λειτουργούν αυτά, και ως αποτέλεσμα επαναπροσανατολίστηκαν προς την Ανατολική και την Νοτιοανατολική Ευρώπη. Με άλλα λόγια, η πελατειακή τους βάση παραμένει στη Δυτική Ευρώπη, αλλά η παραγωγή τους μεταφέρεται προς την ανατολή, διότι η μεταφορά γίνεται πολύ πιο γρήγορα απ’ ότι αν η παραγωγή βρισκόταν στην Κίνα, ενώ η ποιότητα είναι σχετικά καλύτερη. Πιθανότατα αυτός είναι ο λόγος που πολλές από τις εταιρείες στον κλάδο της μηχανουργίας, της ηλεκτρονικής και της ηλεκτροτεχνίας έχουν επανατοποθετηθεί στη Βουλγαρία. Η ποιότητα είναι υψηλότερη, το κόστος δεν είναι πολύ διαφορετικό, ενώ ο χρόνος μεταφοράς είναι πολύ μικρότερος.

Ένας άλλος σημαντικός κλάδος που αναπτύσσεται γρήγορα στη Βουλγαρία είναι ο κλάδος του outsourcing, δηλαδή της ανάθεσης υπηρεσιών σε τρίτους. Στον συγκεκριμένο κλάδο αυτή τη στιγμή εργάζονται πάνω από 15 000 άτομα και η τάση είναι ο αριθμός τους να αυξηθεί. Ένα καλό παράδειγμα για outsourcing είναι η Coca-cola Hellenic, η οποία έχει μεταφέρει ένα μεγάλο μέρος της εσωτερικής της δραστηριότητας στη Βουλγαρία. Αν δεν κάνω λάθος, η Coca-cola Hellenic εξυπηρετεί πάνω από 20 χώρες και ένα βασικό μέρος της δραστηριότητας της εταρείας πραγματοποιείται από τη Σόφια. Στη Βουλγαρία υπάρχουν πολλές εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες στον κλάδο της λογιστικής, του χρηματοοικονομικού τομέα και του ελέγχου για διεθνείς ομίλους. Αυτή τη στιγμή μερικοί μεγάλοι διεθνείς όμιλοι έχουν επικοινωνήσει μαζί μας, προκειμένου να δημιουργήσουν κέντρο άσκησης εσωτερικής δραστηριότητας στη Βουλγαρία, παρόμοια με το μοντέλο της Coca-cola Hellenic.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου της Αθήνας Κωνσταντίνο Μίχαλο, το μοντέλο της Βουλγαρίας δεν είναι πολύ επιτυχές. Ο ίδιος δήλωσε ότι το πολύ χαμηλό επίπεδο των μισθών στη χώρα περιορίζει την αγοραστική ικανότητα της εσωτερικής αγοράς και σταματάει μεγάλους επενδυτές να εγκατασταθούν στη βουλγαρική αγορά. (Ο Μίχαλος ισχυρίζεται πως όταν ένας επενδυτής εγκαθίσταται σε μία αγορά, θέλει περίπου το 70% της παραγωγής να διανέμεται στην εσωτερική αγορά, και μόνο το 30% προορίζεται για το εξωτερικό). Συμφωνείτε με τον ισχυρισμό αυτό;

Δεν μπορώ να συμφωνήσω εντελώς με τον ισχυρισμό αυτό. Η κατανομή αυτή για 70% εσωτερικής κατανάλωσης και 30% εξαγωγών είναι κάπως πρόχειρη. Εταιρείες όπως η Hewlett-Packard για παράδεγμα έχουν 5 χιλιάδες προσωπικό στη Βουλγαρία, όλοι οι πελάτες τους όμως είναι στις εξωτερικές αγορές. Ή η Volkswagen, δεν νομίζω ότι πηγαίνει στην Σλοβακία, επειδή η χώρα έχει μεγάλη αγορά. 

Από την άλλη όμως δεν μπορώ να μην συμφωνήσω με το γεγονός ότι η Βουλγαρία είναι μια από τις φτωχότερες χώρες της ΕΕ. Αυτό μπορεί να αποτελέσει πρόβλημα στην προσέλκυση επενδυτών, οι οποίοι ενδιαφέρονται για την εσωτερική αγορά. Τέτοιες εταιρείες θα προτιμούσαν ένα πλούσιο ή μεγάλο κράτος και όχι τη Βουλγαρία για να επενδύσουν. Για παράδειγμα, ένα κράτος όπως τη Ρωσία, στην οποία μπορεί το ανά κεφαλήν ΑΕΠ να μην είναι μεγάλο, αλλά η αγορά είναι τεράστια και αποτελεί ενδιαφέρον. Ή μια χώρα όπως την Ελβετία, η οποία είναι μικρή, αλλά ο πληθυσμός της είναι πλούσιος, επίσης μπορεί να προτιμηθεί. Αυτού του είδους οι επενδυτές δραστηριοποιούνται κυρίως στον κλάδο των υπηρεσιών, όπως τράπεζες, εμπορικές αλυσίδες κτλ. Η Βουλγαρία παραμένει ακόμη ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον για την προσέλκυση παραγωγικών επενδύσεων. Δεν νομίζω ότι η βουλγαρική αγορά αποτελεί μεγάλο πρόβλημα. Το αποδεικνύει το γεγονός ότι οι μεγαλύτερες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα, δεν ενδιαφέρονται για τη βουλγαρική αγορά. Η Βουλγαρία είναι μέλος της ΕΕ, και αν κάποιο προϊόν δεν πουληθεί στην τοπική αγορά, μπορεί εύκολα να προωθηθεί στη Γερμανία για παράδειγμα.